Ανεπαρκή τα σημερινά όρια έκθεσης για τη προστασία της δημόσιας υγείας,  όπως επισημάνθηκαν στο 1ο Πανελλήνιο συνέδριο -με διεθνή συμμετοχή- για την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία στη Θεσσαλονίκη

 

 

    Στις 24-25 Μαΐου 2008, έγινε το 1ο Πανελλήνιο συνέδριο στη Θεσσαλονίκη με θέμα: επιπτώσεις της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στους ζώντες οργανισμούς, κατά το οποίο παρουσιάστηκαν τα νεότερα δεδομένα της σχετικής έρευνας σε Ελλάδα και εξωτερικό. Έτσι, διαπρεπείς επιστήμονες, όπως ο Leif G. Salford, καθηγητής Νευροχειρουργικής και διευθυντής του ερευνητικού εργαστηρίου Rausing στο Πανεπιστήμιο Lund της Σουηδίας, ανέφερε τα ευρήματα των πειραμάτων του σχετικά με τις βλάβες της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας της κινητής τηλεφωνίας στον εγκέφαλο των θηλαστικών. Τα πειράματά του δείχνουν βλάβη από την ακτινοβολία κινητής τηλεφωνίας, ακόμη κι όταν τα πειραματόζωα εκτίθενται σε τιμές ακτινοβολίας κάτω του επιτρεπόμενου ορίου. Γι΄αυτό, πρότεινε να ελαχιστοποιηθεί η χρήση συσκευών που παράγουν ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και η χρήση συσκευών με hands free μειώνει τις τιμές ακτινοβολίας που φτάνουν στον εγκέφαλο.

   Το ίδιο αποδεικνύεται και από τις μελέτες του Ιωάννη Μάγρα, καθηγητή Εμβρυολογίας, Μακροσκοπικής και Μικροσκοπικής Ανατομικής της  Κτηνιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο οποίος ανέφερε τα αποτελέσματα από τα πειράματα που έκανε σε έμβρυα από ορτύκια, όρνιθες, ποντίκια  και αρουραίους. Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία χαμηλής έντασης προκαλεί ανώμαλη ανάπτυξη όπως πρόωρους και όψιμους εμβρυικούς θανάτους, συγγενείς δυσμορφίες, καθυστέρηση στην ανάπτυξη, νεκρά νεογνά κ.λ.π.. Λόγω αυτών των αποτελεσμάτων συνιστά επίσης κάθε δυνατή προφύλαξη των εμβρύων και των παιδιών από την ακτινοβολία ραδιοσυχνότητας, όπως είναι η ακτινοβολία των κινητών τηλεφώνων.

   Ο Igor Belyaev, Αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης και στο Ινστιτούτο Γενικής Φυσικής της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, ανέφερε τις δυσμενείς επιπτώσεις της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στα διάφορα κύτταρα του αίματος, του δέρματος, της  αναπαραγωγής κ.λ.π..  Αυτό συνδέεται με πολλές παθήσεις και διάφορους καρκίνους.  Επιβεβαίωσε επίσης ότι πολυάριθμες μελέτες αναφέρουν βλάβες από την ακτινοβολία κινητής τηλεφωνίας, ενώ τα σημερινά όρια έκθεσης δεν προστατεύουν τη δημόσια υγεία από τη χρόνια έκθεση. Γι΄αυτό άλλες προσεγγίσεις χρειάζονται για τη διαμόρφωση οδηγιών με στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας.

    Ο Λουκάς Χ. Μαργαρίτης, καθηγητής Βιολογίας Κυττάρου και Βιοφυσικής του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, αναφέρθηκε στα αποτελέσματα δημοσιευμένων πειραμάτων του εργαστηρίου του, που έχουν δείξει ότι η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία(900ΜΗz) που εκπέμπεται από τα κινητά τηλέφωνα προκαλεί μείωση της αναπαραγωγής του εντόμου (D. Melanogaster) και κυτταρικό θάνατο. Επίσης, τα προκαταρκτικά αποτελέσματα σε τρέχοντα πειράματα με ποντικούς υποδεικνύουν αλλαγή στη συμπεριφορά και ανωμαλίες των νεογνών. Ο καθηγητής Μαργαρίτης πρότεινε για το κινητό τηλέφωνο χρήση με blue tooth και καλώδιο, έχοντας το κινητό μακριά από το σώμα. Για το ασύρματο τηλέφωνο, η βάση του θα πρέπει να είναι πολύ μακριά από κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα. Επίσης, το ασύρματο δίκτυο πρέπει να τοποθετείται μακριά από κάθε θέση ανθρώπινης δραστηριότητας.

  Ο Livio Giuliani, καθηγητής και αρμόδιος στο Εθνικό Ίδρυμα Εργασιακής Ασφάλειας της Ιταλίας, ανέλυσε την ανάπτυξη των νέων δικτύων τεχνολογιών που θα προκαλέσουν στο άμεσο μέλλον αυξημένη έκθεση στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Πρότεινε τεχνολογικές λύσεις ώστε να μειωθεί η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία στο περιβάλλον, με συνέπεια να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι στην υγεία από τη χρόνια έκθεση.

   Η Ουρανία Κωνσταντή, από το Τομέα Βιολογίας Κυττάρου και Βιοφυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ανέφερε δεδομένα που υποστηρίζουν την εμφάνιση δυσμενών επιπτώσεων στην υγεία σε γονιδιακό επίπεδο και το συσχετισμό με ασθένειες, ύστερα από έκθεση στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία σε επίπεδα χαμηλότερα των ισχυόντων διεθνώς. Η έκθεση στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που προέρχεται από τα κινητά τηλέφωνα και τους σταθμούς βάσης -κατέληξε- μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς την ανθρώπινη υγεία.

   Ο Gerd Oberfeld, από τον Τομέα Δημόσιας Υγείας του Salzburg, Αυστρίας επισήμανε: 1) τα συμπτώματα που εμφανίζουν άτομα που μένουν κοντά σε κεραίες κινητής τηλεφωνίας, 2) την αύξηση όγκων του εγκεφάλου μετά από 10 χρόνια χρήσης κινητού τηλεφώνου, 3) τη διάσπαση του DΝΑ με τιμή ακτινοβολίας εντός του επιτρεπόμενου oρίου, 4) την έκθεση BioInitiative report που προτείνει μείωση του ορίου έκθεσης κάτω του 0.1μW/cm2. Τέλος ο Oberfeld πρότεινε τα εξής: 1) να υιοθετηθεί η αρχή πρόληψης και προφύλαξης, 2) να εφαρμοσθεί εκπαίδευση για τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία, 3) να προγραμματιστεί σχέδιο για την έκθεση και παρακολούθηση της υγείας στα ηλεκτρομαγνητικά πεδία.

   Ο Δημήτριος Ι. Παναγόπουλος, απο τον Τομέα Βιολογίας Κυττάρου και Βιοφυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, παρουσίασε το μηχανισμό δράσης της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας κινητής τηλεφωνίας και την πρόκληση κυτταρικού θανάτου που διαπιστώθηκε σε πρόσφατα πειράματα.

   Ο Kωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, ομότιμος καθηγητής Γενετικής, Ανάπτυξης και Μοριακής Βιολογίας, του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ανέφερε τις επιπτώσεις που έχει η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία χαμηλής έντασης, που παράγεται από τους αγωγούς εναέριων γραμμών μεταφοράς υψηλής και υπερυψηλής τάσης ρεύματος. Αυτή η ακτινοβολία ενοχοποιείται για αύξηση της παιδικής λευχαιμίας, όταν τα παιδιά ζουν σε απόσταση μέχρι 200 μέτρων, σε σύγκριση με παιδιά που ζούν σε απόσταση μεγαλύτερη των 600 μέτρων. Επίσης, ενοχοποιείται και για αύξηση του καρκίνου στους ενήλικες  που ζούσαν τα πρώτα 5 χρόνια της ζωής τους μέχρι 300 μέτρα, σε σχέση με αυτούς που ζούσαν σε αποστάσεις μεγαλύτερες από τα 300 μέτρα. O καθηγητής Τριανταφυλλίδης προτείνει: 1) να αυξηθούν οι αποστάσεις από τις γραμμές μεταφοράς υψηλής τάσης ρεύματος από τα 30 σε 200 μέτρα, 2) να μειωθούν τα όρια έκθεσης κατά 15 φορές, 3) να υπογειοποιηθούν οι γραμμές που βρίσκονται σε κατοικημένες περιοχές.

   Ο υπογράφων Στυλιανός Α Ζηνέλης, ιατρός Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας Κεφαλονιάς και Ιθάκης, ανέφερε για το πώς η επιστημονική γνώση μπορεί να επηρεάζεται από εξωτερικές παρεμβάσεις και για τις αποφάσεις διεθνών Οργανισμών και επιτροπών που δεν είναι ανεξάρτητοι μεταξύ τους. Οι κυβερνήσεις πρέπει να παρέμβουν και να υιοθετήσουν τα τρέχοντα ανεξάρτητα επιστημονικά δεδομένα για να προστατέψουν τη δημόσια υγεία.

 

   Παρουσιάστηκε επίσης και η νομική πλευρά του προβλήματος από νομικούς που έχουν ασχοληθεί με το θέμα. Έτσι ο Κωνσταντίνος Ν. Παπαδόπουλος, Δικηγόρος Θεσσαλονίκης και Νομικός Σύμβουλος του Δήμου Πυλαίας, ανέφερε  για την ανάγκη εφαρμογής της αρχής  της προφύλαξης. Είπε χαρακτηριστικά ότι στην κοινωνία της

διακινδύνευσης, όπου η ανάπτυξη της τεχνολογίας προηγείται από τη γνώση των ενδεχόμενων συνεπειών της, η αρχή της προφύλαξης είναι αναγκαίο εργαλείο του περιβαλλοντικού δικαίου . Στο Κοινοτικό Δίκαιο η αρχή της προφύλαξης κατοχυρώνεται με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Αναφορά της αρχής γίνεται τόσο στη Διακήρυξη του Ρίο, όπως και στο Πρωτόκολλο της Καρθαγένης.

    Ο Κώστας Γ. Διάκος Δικηγόρος, Νομικός Περιβάλλοντος αναφέρθηκε στη νομιμότητα εγκατάστασης και λειτουργίας ενός συστήματος κεραίας, στις 200 αιτήσεις Ακύρωσης που εκκρεμούν στο Συμβούλιο της Επικρατείας και στις υποθέσεις που εκδικάζονται μηνιαίως από το Μον. Πρωτ. Αθήνας. Ανέφερε επίσης ότι τουλάχιστον 150 κεραίες λειτουργούν σήμερα στην Αττική παρά τις αντίθετες δικαστικές αποφάσεις ή παρά την ανυπαρξία ή ανάκληση της άδειας, ενώ άλλες 500 κεραίες κινητής τηλεφωνίας λειτουργούν σχεδόν χωρίς καμία άδεια.

    Τέλος, η Ιωάννα Κουφάκη, Ειδική Επιστήμονας στο Συνήγορο του Πολίτη και Εθνική Εμπειρογνώμονας στο κοινοτικό δίκαιο περιβάλλοντος, ανέλυσε το νομικό πλαίσιο (ν. 3431/2006) και τα προβλήματα εφαρμογής του για τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας, π.χ. τη μη δυνατότητα απομάκρυνσης παράνομων κεραιών κινητής τηλεφωνίας από τις Πολεοδομίες, την παράλειψη εκτέλεσης δικαστικών αποφάσεων, κ.λ.π.. Ενδεικτικά ανέφερε ότι στο Συνήγορο του Πολίτη υποβλήθηκαν 264 αναφορές για θέματα κεραιών από το έτος 1999 έως τον Απρίλιο 2008.

     Συμπερασματικά, βλέπουμε ότι τα σημερινά όρια έκθεσης δεν καλύπτουν την υγεία των πολιτών. Επίσης υπάρχουν προβλήματα εφαρμογής του νομικού πλαισίου για τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας. Γι΄αυτό υπάρχει ανάγκη για επανεκτίμηση του προβλήματος με βάση τα σημερινά επιστημονικά δεδομένα, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις στη δημόσια υγεία.

 

Στυλιανός Α Ζηνέλης ΜD, BA

Ιατρός